Σαν σήμερα εδώ και εβδομήντα τρία χρόνια, 17-2-1914, ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός, πιστός στις επιταγές της Ελληνικής Ιστορίας, αναγκάστηκε να ξεδιπλώσει τη σημαία της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου στην πρωτεύουσά του το Αργυρόκαστρο, μια που εγκαταλείπονταν από τον ελευθερωτή Ελληνικό Στρατό μετά από 15 μέχρι 12 μηνών ελευθέρου βίου με ελληνική Διοίκηση και έπειτα από οθωμανική σκλαβιά τετρακοσίων ογδόντα χρόνων. Και τούτο γιατί αυτή ήταν η θέληση των έξι τότε μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων, η δε Βόρειος Ήπειρος δίνονταν ως τροφή στο νεοσύστατο Αλβανικό κρατίδιο, με τον βαρύτατο διεθνή εκβιασμό: ή εγκαταλείπει η Ελλάς τη Βόρειο Ήπειρο ή δεν παραχωρούνται τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου πελάγους στην Ελλάδα, τα οποία η ίδια είχε απελευθερώσει και κατείχε. Δυστυχώς, όμως, το Ηπειρωτικό τίμημα στο Ελληνικό Έθνος δεν είναι κάτι το καινούργιο, στη δε διαδρομή του Ελληνισμού στις χιλιετηρίδες του, η Ήπειρος και οι Ηπειρώτες το έχουν φαίνεται στη4 μοίρα τους.
Μια πτυχή αυτού του ιστορικού και εθνολογικού τιμήματος αναπτύσσεται εκ των ένδον και εκ βαθέων στο παρόν, όπου εξιστορούνται η προέλευση των Ελλήνων Αρβανιτών, ο χώρος καταγωγής, η γλώσσα, η κάθοδός τους στην Κεντρική Ελλάδα, η εθνική τους συνείδηση, τα ήθη και τα έθιμά τους· όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι οι Έλληνες Αρβανίτες είναι τμήμα του Βορειοηπειρώτικου ελληνισμού που μετακινήθηκε νοτιότερα, λόγω εξαναγκασμού ή αναγκών επιβίωσης.